کم خونی و فقر آهن

کم خونی چیست ؟
به کاهش گلبول های قرمز خون و بدنبال آن کاهش ظرفیت حمل اکسیژن کم خونی گفته می شود. کم خونی ها بر اساس علت یا شکل گلبول های قرمز طبقه بندی می شوند. در کم خونی فقر آهن تعداد گلبول های قرمز خون بدنبال کمبود اهن کاهش می یابد. سلول های بدن برای اینکه بخوبی فعالیت کنند باید اکسیژن کافی دریافت نمایند. هموگلوبین یک پروتئین حامل اکسیژن در خون بوده و آهن یکی از اجزای اصلی هموگلوبین می باشد که در صورت کمبود ان خون نمی تواند بطور موثر اکسیژن را حمل نماید.کم خونی فقر آهن شایعترین نوع کم خونی در تمام گروههای سنی می باشد .بطوریکه حدود 20 درصد زنان ،50 درصد خانم های باردار و 3 درصد مردان دچار این کم خونی می شوند.

از دست دادن خون مثلا خونریزی های شدید و طولانی مدت دوران پریودی،اختلال در جذب آهن،کمبود آهن موجود در رژیم غذایی،در کودکان بدنبال مسمومیت با سرب امکان ایجاد این کم خونی وجود دارد.
بطور کلی زنان در مقایسه با مردان ذخایر کمتری از آهن دارند زیرا مقداری از آن را در طول دوره های پریودی از دست می دهند .در مردان و زنان یائسه کم خونی می تواند بدنبال خونریزی های دستگاه گوارش ناشی از عوامل زیر نیز اتفاق افتد:
سرطان های مری معده و روده ، واریس های مری، استفاده طولانی مدت از داروهایی مانند آسپرین و ایبوبروفن، زخم ها ی دستگاه گوارش

خانم هایی که در دوران بارداری و شیردهی قرار دارند بیش از سایرین در معرض این نوع کم خونی می باشند. توجه داشته باشید که کشورهای در حال پیشرفت مانند کشور ما علت اصلی این نوع کم خونی رژیم غذایی نا مناسب است.خوشبختانه ژنتیک در کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن دخالت مستقیمی ندارد مگر آنکه بیماری های ژنتیکی باعث فقر آهن در بدن شوند.

آزمایش اندازه گیری هموگلوبین و هماتوکریت خون ، آزمایش ظرفیت اتصال آهن (تی آی بی سی) ، بررسی فریتین سرم ، بررسی سطح آهن سرم ، بررسی گلبول های قرمز خون ، آزمایش خون مخفی در مدفوع ، در مواردی ممکن است نمونه برداری از مغز استخوان نیاز باشد

خانم هایی که در دوران بارداری و شیردهی قرار دارند بیش از سایرین در معرض این نوع کم خونی می باشند. توجه داشته باشید که کشورهای در حال توسعه مانند کشور ما علت اصلی این نوع کم خونی رژیم غذایی نا مناسب است.خوشبختانه ژنتیک در کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن دخالت مستقیمی ندارد مگر آنکه بیماری های ژنتیکی باعث فقر آهن در بدن شوند.

مادران باید توجه داشته باشند که کودکان مبتلا به این کم خونی بیش از سایرین مستعد ابتلا به بیماری های عفونی هستند. درمان بیماری بستگی به شدت کم خونی دارد. معمولا افراد نیاز به دریافت مکمل های آهن بصورت قرص فروس سولفات یا شربت دارند. این مکمل ها باید حداقل روزی یکبار و برای مدت ۳ تا ۶ ماه طبق نظر پزشک مصرف شوند.توجه داشته باشید که روند بهبودی بیماری آهسته می باشد و شاید لازم باشد که فرد برای ماهها و یا سالها این مکمل ها را دریافت نمایند.

هنگام مصرف این مکمل ها نکات زیر را مد نظر داشته باشید:

1- برای جذب بهتر آهن باید مکمل ها با معده خالی مصرف شوند، ترجیحا یک ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از غذا اما در صورت عدم تحمل می توان آنها را همراه با غذا میل نمود.
2-اگر بعد از مصرف این مکمل ها دچار درد شکم شدید به پزشک متخصص داخلی اطلاع دهید. شاید لازم باشد میزان دارو و یا نوع آن را تغییر دهد. شیر و آنتی اسید ها با جذب آهن تداخل دارند و نباید همزمان با مکمل های آهن مصرف شوند.
3-در مورد مکمل هایی که عمدتا مایع و بشکل قطره هستند بهتر است یا با نی نوشیده شود یا با قاشق به ته حلق برده و سپس تخلیه نمایند و بلافاصله بعد از مصرف دهان خود را بشویید.
4-مصرف غذاهای حاوی فیبر احتمال یبوست ناشی از دارو را کاهش می دهد.
5-این مکمل ها می توانند باعث تغییر رنگ مدفوع به صورت سبز تیره یا سیاه رنگ شوند که این حالت نگران کننده نبوده و با گذشت زمان تغییر می کند.به علت رسوب احتمالی ترکیبات آهن در دندان و لثه ها رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار امر مهمی است.

در صورتیکه بدن شما نتواند آهن را به اندازه کافی دریافت کند بیماری کم خونی ناشی از فقر آهن اتفاق می افتد که علائم زیر را دارد.

در رژیم غذایی خود حتما غذاهای حاوی آهن را بگنجانید. در صورتیکه آهن کافی در رژیم غذایی شما یافت نمی شود می توانید از مکمل ها استفاده کنید. خانم های باردار از ماه چهارم تا سه ماه بعد از زایمان داروی آهن مصرف کنند. تمامی کودکان از شش ماهگی تا دو سالگی باید قطره آهن دریافت کنند. مصرف منابع حاوی ویتامین سی مانند مرکبات ، توت فرنگی ،گوجه فرنگی و کلم بروکلی باعث افزایش جذب آهن می شود.پس آنها را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مواظب کودکان باشید تا دچار عفونت های انگلی نشوند.

از مصرف داروهایی مانند آلومینیوم ام جی اس یا آلومینیوم هیدروکساید یا فراورده های لبنی بخصوص شیر با آهن یا غذاهای حاوی آن پرهیز کنید. ترجیحا از نوشیدن چای یک ساعت قبل از غذا تا دو ساعت بعد آن خودداری کنید.